Tay đua chủ nhà lật đổ Nguyễn Thị Thật ở giải quốc tế Thái Lan
Bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình bàn chân Matthew Fitzpatrick (Anh) cho biết, bệnh tiểu đường có thể ảnh hưởng đến các cơ quan hoặc bộ phận của cơ thể, theo chuyên trang Patient (Anh).“Khi bị tiểu đường, cơ thể mất khả năng kiểm soát glucose. Nồng độ glucose cao ảnh hưởng đến sự tương tác phức tạp và nhạy cảm của các hóa chất, enzyme trong thành mạch máu, dẫn đến nhiều thiệt hại trong cơ thể. Các mạch máu nhỏ dễ bị tổn thương, nghĩa là lượng máu cung cấp cho bàn chân và các khu vực khác - bao gồm cả thận và mắt - có thể bị hạn chế”, Fitzpatrick cho hay. Khi các mạch máu ở bàn chân bị tổn thương, người bệnh thường mất cảm giác, bắt đầu bằng việc ngứa ran ở ngón chân rồi lan đến bàn chân.Nguồn cung cấp máu bị tổn hại cũng khiến các vết thương ở bàn chân mất nhiều thời gian hơn để lành, tăng khả năng bị nhiễm trùng. BaDan Howarth, tổ chức về bệnh tiểu đường của Anh Diabetes UK, cho biết: “Việc nhiễm trùng bàn chân ở người bị tiểu đường là rất đáng lo ngại và quan trọng, vì nếu không thể kiểm soát được có nguy cơ cao phải cắt cụt bàn chân hoặc cả chi”.Mọi người bị bệnh tiểu đường đều có nguy cơ mắc các vấn đề về chân. Tuy nhiên, việc kiểm soát tình trạng bệnh hiệu quả có thể làm giảm nguy cơ này. Ngoài việc tuân theo các lời khuyên từ bác sĩ phụ trách và dùng thuốc theo toa, người bệnh tiểu đường cần phải chú ý đến đôi chân để có thể xử lý mọi vấn đề tiềm ẩn trước khi chúng trở nên trầm trọng hơn.Bác sĩ Fitzpatrick khuyên rằng những người mắc bệnh tiểu đường nên kiểm tra bàn chân mỗi ngày.“Quan sát cẩn thận trên, dưới chân, giữa các ngón chân, xung quanh bàn chân và sau gót chân để phát hiện bất kỳ tổn thương nhỏ nào như vết rách, vết sưng, lớp dày sừng của da, vết bầm tím hoặc chấn thương”, bác sĩ Fitzpatrick nói. Rửa và lau khô đúng cách: Rửa chân bằng xà phòng và nước ấm. Lau khô chân thật kỹ, đặc biệt là giữa các ngón chân. Việc lau khô đúng cách sẽ ngăn ngừa nhiễm trùng và các bệnh nấm da chân hình thành.Dưỡng ẩm cẩn thận: Bác sĩ Fitzpatrick chỉ ra rằng người bệnh cần giữ cho làn da mềm mại bằng cách dưỡng ẩm cho bàn chân. “Mất nguồn cung cấp máu và tổn thương thần kinh làm giảm độ ẩm, khiến bàn chân trở nên khô ráp. Điều này dẫn đến nứt nẻ và có thể trở thành điểm nhiễm trùng”, bác sĩ Fitzpatrick giải thích.Một yếu tố quan trọng khác của việc chăm sóc bàn chân là đảm bảo rằng người bệnh được đi giày, dép phù hợp. Giày không vừa chân có thể dẫn đến tổn thương móng, phồng rộp, hình thành vết chai hoặc các vấn đề khác ở chân, từ đó gây nhiễm trùng. Nên đo chân và chọn loại giày, dép vừa vặn.“Nếu bị tiểu đường và mất cảm giác ở bàn chân, có vết thương ở chân, cần đi đến bác sĩ khám ngay để ngăn chặn các vấn đề tồi tệ hơn xảy ra”, bác sĩ Fitzpatrick khuyên.Tử vi hằng ngày - Xem tử vi vui 12 con giáp ngày 3.2.2024
Ngày 21.3, UBND Q.Hoàn Kiếm cho biết đã hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư dự án cải tạo vườn hoa Lý Thái Tổ (P.Tràng Tiền) với mục tiêu chống xuống cấp, bổ sung trang thiết bị đô thị gắn với phát huy hiệu quả giá trị lịch sử, văn hóa khu vực hồ Gươm.Theo Q.Hoàn Kiếm, sau hơn 20 năm đưa vào sử dụng, hiện trạng cây xanh tại vườn hoa chưa phù hợp. Đồng thời, thảm cỏ và đường dạo đã xuống cấp nên cần được cải tạo để đảm bảo cảnh quan và công năng sử dụng.Về phương án cải tạo, chỉnh trang, Q.Hoàn Kiếm cho biết, không gian vườn hoa sẽ được tổ chức lại thành 3 khu vực chính, gồm: khu vực Khánh tiết, khu vực sân Nhà Kèn và khu vực công viên vườn hoa. Trong đó, khu vực Khánh tiết gồm tiền sảnh, sân Khánh tiết và sân dâng hương. Sân Khánh tiết sẽ được mở rộng về phía vỉa hè phố Đinh Tiên Hoàng và cột mốc Km0 sẽ được đặt tại trung tâm sân này.Đối với khu vực sân Nhà Kèn sẽ quy hoạch lại hệ thống cây xanh thảm cỏ và khu vực sân nhằm tăng diện tích sử dụng.Khu vực công viên vườn hoa sẽ tổ chức không gian 2 trục chính, mở rộng khoảng sân ở giữa để tổ chức các hoạt động. Đồng thời, bố trí hệ thống nhạc nước dọc theo trục đông - tây. Bổ sung nhà vệ sinh công cộng và trung tâm thông tin du lịch tại khu vực này.Cạnh đó, Q.Hoàn Kiếm sẽ mở rộng không gian vườn hoa kết nối với các tuyến phố Lê Lai, Lê Thạch và Đinh Tiên Hoàng. Lát đá khu vực vườn hoa và lòng đường phố Lê Lai và Lê Thạch.Thay thế cây bóng mát, loại bỏ những cây không phù hợp, trồng bổ sung tăng diện tích bóng mát và cảnh quan của vườn hoa; bổ sung hệ thống chiếu sáng cảnh quan và trang thiết bị đô thị đáp ứng công năng sử dụng mới…Dự kiến, Q.Hoàn Kiếm sẽ thi công cải tạo vườn hoa Lý Thái Tổ trong tháng 4 và hoàn thành dự án vào tháng 10.Vườn hoa Lý Thái Tổ nằm sát hồ Gươm, có diện tích hơn 10.000 m2, được giới hạn bởi các tuyến phố Đinh Tiên Hoàng, Lê Thạch, Lê Lai và Ngô Quyền.Vườn hoa có chức năng kết nối hồ Gươm với vùng phụ cận, gồm: vườn hoa Diên Hồng, không gian quảng trường phía trước Ngân hàng Nhà nước; các công trình kiến trúc có giá trị như trụ sở Văn phòng Chủ tịch nước, trụ sở Thành ủy Hà Nội, trụ sở HĐND - UBND TP.Hà Nội...Vườn hoa Lý Thái Tổ là một trong những không gian công cộng quan trọng tại trung tâm của thủ đô, gắn liền với cảnh quan hồ Gươm và nhiều công trình kiến trúc có giá trị.
YouNet Media: UpRace có chung nền tảng giá trị
Một số bạn đọc thắc mắc, theo quy định, có bắt buộc công dân nữ đi nghĩa vụ quân sự khi trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự như công dân nam không?Giải đáp thắc mắc này, theo điều 6 luật Nghĩa vụ quân sự 2015 quy định, công dân nam trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự có nghĩa vụ phục vụ tại ngũ trong Quân đội nhân dân. Còn công dân nữ trong độ tuổi thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình nếu tự nguyện và quân đội có nhu cầu thì được phục vụ tại ngũ.Như vậy, công dân nam phải thực hiện nghĩa vụ quân sự trong độ tuổi luật định, là nghĩa vụ bắt buộc. Còn đối với công dân nữ thực hiện nghĩa vụ quân sự trong thời bình nếu tự nguyện và khi quân đội có nhu cầu.Theo điều 12 luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015 quy định, đối tượng đăng ký nghĩa vụ quân sự là công dân nữ, đủ 18 tuổi trở lên, có ngành, nghề chuyên môn phù hợp yêu cầu của Quân đội nhân dân.Về ngành, nghề chuyên môn của công dân nữ phù hợp yêu cầu của quân đội theo điều 3 Nghị định số 14/2016/NĐ-CP ban hành ngày 15.3.2016 gồm:Ngoài ra, nếu sau khi hết thời hạn phục vụ tại ngũ hoặc đang phục vụ trong ngạch dự bị có đủ tiêu chuẩn đáp ứng yêu cầu của quân đội, nếu tự nguyện và quân đội có nhu cầu thì được tuyển chọn chuyển sang phục vụ theo chế độ của sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp hoặc công nhân, viên chức quốc phòng theo quy định của pháp luật theo khoản 2 điều 23 luật Nghĩa vụ quân sự năm 2015.Công dân nữ đi nghĩa vụ quân sự cũng phải đáp ứng một số điều kiện nhất định như sau: đủ 18 tuổi trở lên; có lý lịch rõ ràng; chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có sức khỏe loại 1, loại 2, loại 3 theo quy định của Bộ Y tế, Bộ Quốc phòng; không bị cận thị 1,5 điop trở lên, viễn thị, nghiện ma túy, nhiễm HIV, AIDS; có trình độ từ lớp 8 trở lên.Khi đáp ứng các điều kiện này thì công dân nữ có thể đăng ký tham gia nghĩa vụ quân sự tại ban chỉ huy quân sự cấp xã nơi cư trú theo điều 16 luật Nghĩa vụ quân sự 2015.Về quyền lợi của công dân nữ đi nghĩa vụ quân sự thì công dân nữ được đảm bảo các quyền lợi khi tại ngũ là nghỉ phép năm. Theo đó, với hạ sĩ quan, binh sĩ phục vụ tại ngũ từ tháng thứ 13 trở đi, thời gian nghỉ là 10 ngày và được thanh toán tiền tàu, xe, tiền phụ cấp đi đường. Thân nhân được hỗ trợ 500.000 đồng/thân nhân/lần nếu thân nhân bị ốm đau từ 1 tháng trở lên hoặc điều trị 1 lần tại bệnh viện từ 7 ngày trở lên. Con đẻ, con nuôi hợp pháp được miễn, giảm học phí. Trường hợp phục vụ tại ngũ đủ 30 tháng thì còn được trợ cấp thêm 2 tháng phụ cấp quân hàm hiện hưởng.Còn khi xuất ngũ, công dân nữ cũng sẽ được nhận trợ cấp bằng 2 tháng tiền lương cơ sở tại thời điểm xuất ngũ. Được hỗ trợ đào tạo nghề, giải quyết việc làm với mức bằng 6 tháng tiền lương cơ sở tại thời điểm xuất ngũ...
* Anh đã đồng hành cùng Hà Anh Tuấn trong concert Sketch a rose ở Úc, Singapore; lần này là ở TP.HCM, áp lực có gì khác biệt?- Nhạc sĩ Nguyễn Hữu Vượng: Tôi không cảm thấy áp lực khi làm việc với Hà Anh Tuấn hay bất cứ nghệ sĩ nào. Tôi chỉ áp lực với chính bản thân mình, bởi tôi đã làm giám đốc âm nhạc cho các live concert của Hà Anh Tuấn trong nhiều năm. Sau mỗi sự thành công của một chương trình lại tạo áp lực cho chính bản thân vì tôi muốn các live concert sau luôn phải hay và thành công hơn trước đó. Việc các concert của Hà Anh Tuấn luôn có một lượng khán giả lớn khiến tôi thích thú hơn và chỉn chu trong âm nhạc của mình. * Anh có thể tiết lộ những điều đặc biệt trong Sketch a rose tại TP.HCM lần này?- Có rất nhiều điều đặc biệt xuất hiện tại Sketch a rose ở TP.HCM. Những phần kết hợp của Hà Anh Tuấn và các khách mời là điểm nhấn trong chương trình. Tôi đầu tư nhiều vào kịch bản âm nhạc hay các bản phối, tôi phối mới khá nhiều các bài hát trong concert. Ngoài ra phần xuất hiện của Yiruma cũng sẽ là một bất ngờ cho khán giả, chúng ta hãy chờ đến phút cuối để thưởng thức đêm nhạc trọn vẹn hơn.* Trong chương trình này có sự tham gia của huyền thoại dương cầm Yiruma (Hàn Quốc), với vai trò giám đốc âm nhạc, anh có thể chia sẻ thêm khâu dàn dựng - kết hợp giữa Hà Anh Tuấn và Yiruma? - Đây không phải là lần đầu tôi kết hợp với nghệ sĩ nổi tiếng trên thế giới. Mỗi nghệ sĩ đều mang lại cho tôi một trải nghiệm mới mẻ trong cách làm việc, tôi chỉ cố gắng để giúp cho họ có thể được thoải mái nhất, để có thể phát huy được hết khả năng của mình khi kết hợp với dàn nhạc. Từ đó khán giả cảm nhận được trọn vẹn cảm xúc trong các phần trình diễn. * Để tạo nên sự thành công của một đêm nhạc mang dấu ấn cá nhân của một ngôi sao như Hà Anh Tuấn, giám đốc âm nhạc làm thế nào để tạo ra đúng màu sắc của Hà Anh Tuấn?- Với tư cách là giám đốc âm nhạc cho các ca sĩ, tôi hiểu được điểm mạnh và điểm yếu của mỗi nghệ sĩ mà mình sẽ kết hợp và tôi có cách tính toán để họ có thể phát huy được tối đa thế mạnh, hạn chế nhược điểm. Hà Anh Tuấn là nghệ sĩ hiếm hoi ở Việt Nam có sự chắc chắn về cấu trúc bài hát, về nhịp, điều đó giúp cho chúng tôi có thể thỏa sức sáng tạo trong âm nhạc. Đó là điều luôn khiến tôi cảm thấy hào hứng mỗi khi nhận lời kết hợp cùng Hà Anh Tuấn. Tôi cũng rất trân trọng điều này từ Hà Anh Tuấn. * Anh nhìn nhận thế nào về Hà Anh Tuấn, trong âm nhạc và cả cuộc sống thường ngày? - Hà Anh Tuấn có định hướng âm nhạc riêng, có con đường riêng, cách xây dựng hình ảnh riêng và tôi thích sự "chơi lớn" của Hà Anh Tuấn. Nhưng quan trọng hơn cả Hà Anh Tuấn không chơi lớn để thể hiện với truyền thông, mà đấy chính là sân chơi để anh ấy được thỏa sức thể hiện đam mê cũng như tự tạo thử thách cho chính bản thân mình. Trên sân khấu, Hà Anh Tuấn là một nghệ sĩ chỉn chu, lịch lãm, mang phong thái của một ngôi sao; sau ánh đèn sân khấu, anh ấy là một người dễ gần, dễ mến. Chúng tôi vẫn thường xuyên ngồi cà phê tán gẫu những câu chuyện đời thường. * Là một giám đốc âm nhạc – nhà sản xuất còn khá trẻ, từng đứng sau sự thành công của nhiều gương mặt đình đám trong làng nhạc Việt, anh cảm thấy sự cạnh tranh tại thị trường âm nhạc Việt Nam có khốc liệt? - Thị trường âm nhạc Việt Nam càng ngày càng khốc liệt, bởi các chương trình âm nhạc "sản sinh" ra rất nhiều nghệ sĩ; đồng thời là một thị trường mở cho các bạn trẻ có thể thể hiện được hết khả năng của mình. Chúng ta sẽ thấy được nhiều sự mới mẻ hơn trong các cá tính âm nhạc của các bạn trẻ, sự khốc liệt là điều nên có ở bất kỳ một môi trường âm nhạc nào, bởi điều đó sẽ thúc đẩy sự cố gắng của các nghệ sĩ. * Hiện nay có nhiều nhà sản xuất âm nhạc trẻ và tài năng nổi lên trong một số chương trình truyền hình thực tế. Bản thân anh có chịu áp lực khi ở trong guồng quay đó? - Tôi không nghĩ đó là sự cạnh tranh, mà đó chính là môi trường để âm nhạc Việt Nam có thêm những làn gió mới. Những người nhiều năm trong nghề như tôi cũng sẽ cần học hỏi từ các bạn trẻ, với tôi đó là sự tích cực. Chúng ta nên thúc đẩy lẫn nhau, cùng nhau phát triển để có một đời sống âm nhạc tốt đẹp hơn. * Anh có định hướng gì trong hành trình âm nhạc sắp tới của mình?- Tôi vẫn tiếp tục đồng hành cùng các nghệ sĩ trong các sản phẩm, chương trình âm nhạc. Và biết đâu đấy, tôi sẽ có dự án âm nhạc của riêng mình. Cảm ơn anh đã trò chuyện!
Cựu Hiệu trưởng Trường ĐH Đồng Nai chỉ đạo để ngoài sổ sách gần 70 tỉ đồng
Trong khoảng thời gian đó, những trẻ khác ùa chạy đi trốn, nấp đâu đó càng kín càng tốt. Khi đọc đến con số 100 thì trẻ mở mắt ra và bắt đầu đi tìm bạn, ai bị phát hiện đầu tiên là bị thua. Đếm đủ con số như thế, lâu lắm, có trẻ láu cá đọc tắt cho nhanh để khi mình mở mắt ra thì các bạn vẫn chưa kịp trốn. Câu đó như sau: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Thời nhỏ, tôi đã chơi trốn - tìm và nay con tôi cùng trẻ con hàng xóm cũng thế. Năm tháng đi qua, mãi hơn 60 năm sau, nhờ đọc Phan Khôi di cảo - bản thảo chưa đầy đủ (NXB Trí Thức - 2021) do các con của cha đẻ Tình già biên soạn, tôi mới biết chi tiết này: "Trẻ con ta có trò chơi đánh chắt. Dùng những que tre mà đánh, là đánh chắt que; dùng những hòn sỏi mà đánh, là đánh chắt chuyền. Đây không nói cách đánh như thế nào, chỉ nói khi đánh xong một bàn, đếm những que tre hay hòn sỏi đã chiếm được để định ăn thua, thì trẻ con ở Trung và ở Bắc đếm có khác nhau nhưng lại giống nhau ở một chỗ rất lạ. Trẻ con ở miền Trung đếm: "Một đôi, hai đắn, ba thìn, chín chăn, chẵn chục". Trẻ con ở miền Bắc đếm: "Một chắt, hai choi, ba chòi, chín chủ, chẵn chục" (tr.216-217).Trò chơi này, sở dĩ gọi chắt/đánh chắt bởi bản thân chắt/hòn chắt có nghĩa là "hòn nhỏ nhỏ như viên đạn" (Đại Nam quấc âm tự vị, 1895), "Một trò chơi của trẻ con, một tay vừa nhặt vừa tung vừa hứng" (Việt Nam tự điển, 1931); hiện nay tên gọi phổ biến là "chuyền thẻ", có nơi còn gọi "đánh nẻ".Rõ ràng, cách đọc tắt trong trò chơi trốn - tìm đã có từ xưa lắm, ít ra đã có trước năm 1958 là năm ông Phan Khôi viết bài này. Ở đây, khi xét về chữ nghĩa ta thấy gì? Muốn thấy gì, trước hết cần phải tìm hiểu nghĩa của các từ đó."Một đôi" thì dễ hiểu rồi, không cần dài dòng gì thêm. "Hai đắn" thì "đắn" là gì? Tự bản thân từ này không có nghĩa, phải đi chung với từ khác, chẳng hạn Truyện Kiều có câu: "Đắn đo cân sắc cân tài/Ép cung cầm nguyệt, thử bài quạt thơ". Kể ra cái lối "mua người" ngày xưa cũng lạ, chẳng những cô ấy có nhan sắc mà còn phải biết "cầm kỳ thi họa đủ mùi ca ngâm" thì càng cao giá.Còn "ba thìn" thì sao? "Thìn" là từ Việt cổ có nghĩa là "sửa sang, răn, giữ", theo Đại Nam quấc âm tự vị (1895), chẳng hạn Thiên Nam ngữ lục có câu: "Thìn lòng tích đức tu nhân/Bụt trời đã biết, quỷ thần đã hay". Về tâm lý con người, không phải bây giờ mà hàng trăm năm trước, cụ Nguyễn Trãi đã nhìn ra:Dắng dỏi bên tai tiếng quản huyền,Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn.Xuân xanh chưa dễ hai phen lại,Thấy cảnh càng thêm tiếc thiếu niên."Nhẫn" nghĩa là đến, cho đến. Chí lý thật, có lúc nghe tiếng sáo, tiếng đàn (quản huyền) trong không gian, cảnh vật mà mình yêu thích ắt khó giữ lòng mà xao động, xao xuyến, rồi cảm thấy tiếc xuân xanh đã qua. Đã qua thời tuổi trẻ. Chỉ còn là cảm xúc bùi ngùi. Sực nghĩ, "Tiếng đưa hiu hắt bên lòng/Buồn ơi! Xa vắng, mênh mông là buồn" của Thế Lữ cũng là lúc nghe Tiếng sáo Thiên Thai nên khiến "Lòng xuân nhẫn động ắt khôn thìn" là vậy.Rồi, "chín chăn" nghĩa là gì?Ta thử đặt giả thuyết từ "một đôi" là 2, "hai đắn" là 4, ắt "ba thìn" là 6, vậy "chín chăn" cũng nằm trong cách tính này? Không, "chín chăn" trong ngữ cảnh này chính là chẵn/chín chẵn, do cách phát âm nhanh nên đã lướt bỏ dấu ngã trở thành "chăn". Chẵn là trọn, đủ, không lẻ, không thừa, không thiếu, đủ cặp, không so le, còn có cách nói chẵn chòi, chẵn bon. "Chín chăn" xác định, quả quyết chính xác là 9. Suy luận này hợp lý bởi kết thúc câu này là "chẵn chục" tức là 10. Theo nhà ngôn ngữ học Lê Ngọc Trụ, "chục" là tiếng Việt chuyển gốc Hán-Việt: "Chục: số vật mười món, hoặc có hơn (tùy vùng) < thốc (sum họp, một bụi - giọng Quảng Đông: chục)". Ca dao có câu: Bảy với ba, anh kêu rằng một chụcTam tứ lục, anh tính cửu chươngBảy cộng ba đúng là 10, là chục. Cách gọi "chẵn chục" đến nay vẫn còn phổ biến, còn gọi chục trơn, chục chẵn. Dù biết chắc là vậy nhưng chắc gì chục là 10?Ta có thể kiểm chứng trong đời thường lẫn tác phẩm văn học, chẳng hạn, khi viết Bảy ngày trong Đồng Tháp Mười, nhà văn Nguyễn Hiến Lê có kể khi đến "Tân An, một châu thành nằm ở ven Đồng Tháp", lúc đi chỗ ăn sáng: "Anh Bình nhất định lựa tiệm ở gần chợ vì anh vốn ưa cảnh náo nhiệt, thích nhìn người ta đi lại, mua bán. Anh mua một trái dưa hấu và một chục quít, ngạc nhiên lắm khi thấy cô hàng đếm cho anh mười hai trái. Anh cầm hai trái trả lại: "- Cô đưa thừa cho tôi. Tôi mua có một chục thôi mà". Cô hàng nghe giọng là lạ của anh, mỉm cười, đẩy hai trái quít về phía anh: "- Thầy mua một chục thì tôi đếm một chục đó". Anh Bình chẳng hiểu gì cả, tôi phải giảng: "- Ở miền này trái cây như quít, mận thì một chục là mười hai trái. Có tỉnh một chục mười bốn hay mười sáu kia". "- Lạ nhỉ! Một chục mười sáu trái. Thế thì có ông thánh hiểu".Chi tiết này đã phản ánh tính cách rộng rãi, hào phóng của người miền Nam. Anh Bình ngạc nhiên là phải bởi anh từ ngoài Bắc vào, không sinh sống nơi này.Với các phân tích, dẫn chứng vừa nêu, tóm lại, ta vẫn không hiểu rõ nghĩa các từ liên quan đến số đếm trong trò chơi của con trẻ ngày xưa. Không những thế, ta còn còn ngắc ngứ với bài đồng dao này: "Mồng một lưỡi trai/Mồng hai lá lúa/Mồng ba câu liêm/Mồng bốn lưỡi liềm/Mồng năm liềm giật/Mồng sáu thật trăng/Mười rằm trăng náu/Mười sáu trăng treo/Mười bảy sảy giường chiếu/Mười tám rám trấu/Mười chín đụn dịn/Hăm mươi giấc tốt/Hăm mốt nửa đêm…". Với câu "Mười chín đụn địn", có bản ghi "đụn dịn". Bài đồng dao này mô tả hình thù mặt trăng qua các ngày, đại khái, đêm 17 trăng lên vào lúc người ta "sảy giường chiếu" là chuẩn bị ngủ, đêm 18 trăng mọc là lúc lửa ủ trong bếp đã "rám trấu"... Thế, đêm 19 "đụn địn/đụn dịn" thì hiểu thế nào đây?Chịu. Từ "chịu" này, ta lặp lại một lần nữa khi nghe đến từ "đí địn". Trong tập sách Người Việt nói tiếng Việt (NXB TH TP.HCM - 2023), nhà nghiên cứu Nguyễn Quang Thọ cho biết văn cảnh xuất hiện của từ này: "Chuyện rằng có một chị vợ cực đoảng. Một hôm anh chồng bắt được một con ba ba, giao cho vợ làm bếp rồi đi làm đồng, bụng chắc mẩm chiều về có mồi ngon sẽ rủ bạn lai rai vài xị đế. Chị vợ thả con ba ba vào nồi, bỏ thêm vào đó vài ngọn rau mùng tơi rồi bắc lên nấu trên bếp củi. Trong khi chị lúi húi vo gạo thì con ba ba thấy nước nóng lên, nó bèn bò ra khỏi nồi rồi đi mất. Chị vợ đoảng vo gạo xong, mở vung nồi canh xem thử. Chị ta lấy đũa khoắng, nhận ra rau mùng tơi vẫn chưa kịp chín, nhưng ba ba đâu thì chẳng thấy. Chị ta cứ bần thần ngẫm nghĩ hồi lâu, rồi đi đến kết luận: "Mùng tơi chưa chín, đí địn đã tan".Dám nói rằng, những từ vừa nêu ra chẳng ai có thể giải thích nổi nghĩa của nó. Riêng cách nói về số đếm trong trò chơi đánh chắt, ta còn thắc mắc vì sao ở miền Trung, từ "3/ba thìn" lại nhảy qua "9/chín chăn", cũng như ở miền Bắc từ "3/ba chòi" lại vọt đến "9/chín chủ"? Cách nói này hoàn toàn không ngẫu nhiên mà đã vận dụng, phổ biến trong tục ngữ, ca dao, thí dụ: "Thằng Bờm có cái quạt mo/Phú ông xin đổi ba bò, chín trâu", "Ba bể chín châu", "Ba bị chín quai mười hai con mắt"… Ông Phan Khôi thừa nhận: "Tôi nghĩ mãi mà không hiểu". Rồi ông nêu ý kiến: "Hoặc giả câu trẻ con nói đó có cái lý gì sâu kín về số học hay toán học mà mình không biết. Còn như bảo thứ đó trẻ con bạ đâu nói đấy, hơi đâu mà tìm hiểu cho mệt trí, thì tôi không dám" (SĐD, tr.217).Bạn cũng nghĩ thế chăng?Vâng, tôi cũng nghĩ thế. Và xét ra trong ngày xuân ngày tết, chúng ta cùng bàn về vài từ "bí hiểm" đâu phải không có ích khi cùng tìm về tiếng Việt.
